Artikülasyon terapisinde doğru bilenen yanlışlar yüzünden terapilerden istenen verimi alamadığını düşünen ve yarıda bırakan aileler vardır. Bu terapide en sık karşılaşılan sorular şunlardır:
- Çocuğum k,r sesini seansta uygun çıkarıyor. Günlük konuşmasında neden kullanmıyor?
- Sesi çıkardıysa zamanla günlük konuşmasında da kullanır mı, terapiye devam etmesek olur mu?
- Çocuğum kelime içinde seansta uygun çıkarıyor, dikkat etmediği için günlük konuşmasında çıkaramıyor.
- Seslerin hepsini bir arada neden çalıştırmıyorsunuz?
- 3-4 seans yeterli midir?
- Ortalama kaç seans sürer?
- Gün içinde konuşmasını düzeltelim mi?
- Çocuğumuza hatırlatalım, yanlışını düzeltsin mi?
- Ev ödevi neden gerekli?
- Çocuğum 4-5 sesi çıkaramıyor, yaz tatilinden önce hemen düzelmez mi?
- Sesleri yanlış çıkarması okuma-yazmasını etkiler mi?
Artikülasyon terapisi 4 aşamadan oluşur.
Çocuğun durumuna bakılır ve buna göre çalışma basamağı belirlenir. Ses düzeyinde, kelime ve cümle içinde, yapılandırılmış etkinliklerde ve en son genelleme ile çalışma noktalanır.
Ses düzeyinde uygun çıkaramadığı sesi uygun şekilde çıkarması sağlanır. Örneğin k yerine t diyorsa önce k sesini çıkarması gerekir. 2. aşamada ise bu sesi kelimenin başında, ortasında, sonunda uygun çıkarması gerekir. Örneğin kedi, iki, bak gibi. 3. aşamada ise kartlar, resimler ve oyunlarda hedeflenen kelimeyi doğru söylemesi beklenir. 4. aşamada ise günlük konuşmasında %100 uygun çıkarması ve kullanması sağlanır. Bu aşamalarda hangi basamaktan başlanacağını çocuğun düzeyi belirler. Her terapide 4 basamak en baştan alınmaz, çocuk hangi düzeyde ise oradan devam edilir. Bu da değerlendirme sonucu belli olur.
Çocuk terapide sesi doğru çıkarıyor olsa da günlük yaşamda doğru kullanması için tam olarak öğrenmesi gerekir. Bu da zaman ister çünkü öğrenmek bir süreçtir.
Bir seste problemi olan çocuklar her zaman olmamak kaydıyla genelde 10-12 seansta sesi doğru çıkarmayı ve günlük yaşamda uygun şekilde kullanmayı öğrenir. Daha uzun ya da kısa süren terapilerde vardır. Çocuğun işitsel algı ve hafızası burada önemlidir. Eşlik eden başka problemler olup olmadığı önemlidir örneğin dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü ya da hiperaktivite, işitme problemi gibi. Seanslar haftada bir ya da duruma göre haftada birden fazla yapılmalıdır çünkü araya zaman girince çocuklar unutur. Ev ödevinizi düzenli yapmanız çok önemlidir çünkü yapılan çalışmalar pekiştirilmezse çocuklar istenen hızda öğrenemezler, öğrenme yavaş olur ve dolayısıyla terapi süresi uzar.
Çocuğunuzun sesi kelime içinde doğru çıkarması hemen günlük yaşamda doğru kullanacağı anlamına gelmez, bu yüzden terapistiniz size ne zaman kelimeleri uygun çıkarması için çocuğunuza hatırlatma yapmanız gerektiğini çalışma sürerken söyleyecektir. Bundan önce kelimeleri doğru çıkarması için sık sık hatırlatma yapmanız çocuğunuzu motive etmek yerine onu zorlayacağı için olumsuz deneyimler yaşama olasılığınız yüksektir. Bunun yerine çocuğunuz kelimeyi doğru çıkardığında sözel olarak onu pekiştiriniz.
Artikülasyon terapisinde kalıcı bir düzelme istiyorsanız zaman planını iyi yapmalısınız. Haftada 1 yapılan 45 dakikalık terapide ayda toplam 3 saat çalışma yapılmış olur. 5 ay süren bir terapide bile aslında 15 saat çalışma yapılır. Bu yüzden 4-5 sesin, 1-2 aylık çalışma düzeltilmesi mümkün değildir.
Fonolojik bozukluklar ile artikülasyon bozuklukları birbirine sık sık karıştırılır. Çocuğunuz seslerin, harflerin yerini değiştiriyor, hece ekliyor, çıkarıyorsa bu fonolojik bozukluktur.
Seslerin yanlış çıkarımı okuma-yazma becerilerini de olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden erken yaşta terapiye başlarız. Türkçe’de seslerin uygun şekilde çıkarımı 4,5-5 yaş civarında tamamlanır. Bu yüzden 5 yaşından sonra çocuğunuz sesleri çıkaramıyorsa en kısa sürede terapi almanız faydalı olur.